Zoals de naam al doet vermoeden, zijn dungeoncrawlers spellen waarin spelers een kerker verkennen. Navigatie door een dungeoncrawler moet het gevoel geven dat de speler steeds dieper het gevaar in gaat om de kaart te verkennen en onderweg allerlei nuttige voorwerpen (buit of 'loot') op te rapen.

De kern van een typische dungeoncrawler is dat je in het onbekende duikt. De speler verplaatst zich door gangen of kamers en stuit onderweg op vallen en vijanden. De wereld blijft meestal onveranderd in verschillende playthroughs, maar de vijanden en de buit die ze achterlaten is vaak willekeurig. Spelers kunnen ook andere personageklassen kiezen voor verschillende playthroughs. Dit maakt dungeoncrawlers zeer herspeelbaar. Spelers keren steeds weer terug naar het spel om hun favoriete personage te perfectioneren met betere statistieken, bepantsering of wapens, of om een nieuw personage aan te maken en de kerker met een andere speelstijl te doorkruisen.

Spelers moeten ook vaak missies voltooien. Samen met de willekeurige buit zijn missies een uitstekende manier om specifieke items voor je personage te krijgen. Ze voegen meestal veel bonussen toe aan de buit die je krijgt door in de wereld te duiken en de vijanden die je tegenkomt te verslaan.

Veel dungeoncrawlers hebben een multiplayeroptie, waarmee spelers met of tegen elkaar kunnen spelen. In coöperatieve dungeoncrawlers kunnen spelers samenwerken als team, doorgaans door personages en niveaus te combineren. Het komt vaak voor dat spelers tijdens missies of in lastige gebieden hulp vragen van anderen met een hoger niveau.

Hoewel de spellen doorgaans niet vijandig zijn opgezet, hebben sommige dungeoncrawlers ook PvP, waarbij spelers het tegen elkaar opnemen in speciaal ontworpen arena's zonder gevaar voor een missie.

Andere spelers maken het nog interessanter. Met verschillende speelstijlen en aanpakken kan de chaos enigszins in bedwang worden gehouden. Het aanmaken van personages met onderlinge synergie kan voordeel bieden. Met een goede genezer als versterking voor een agressieve speler kunnen beide spelers bijvoorbeeld naar hun beste kunnen spelen. Goed teamwork loont altijd, nog voordat er sprake is van buit. De willekeurige, verkennende aard van dungeoncrawlers kan voor chaotische momenten zorgen wanneer twee of meer spelers reageren op de verschillende uitdagingen, maar schept ook een prachtige band.

Er zijn veel overeenkomsten, maar roguelikes hebben bij elke nieuwe sessie meestal een andere procedureel gegenereerde wereld. De uitdaging is niet om een wereld te verkennen, maar om zo lang mogelijk te overleven terwijl je je in een onbekende plaats begeeft. Ze hoeven niet altijd in kerkers plaats te vinden. Roguelikes komen voor in elke setting, van post-apocalyptische steden tot scholen.

Ja. Verhaal speelt een belangrijke rol in dungeoncrawlers. Soms zijn er vaststaande feiten en gebeurtenissen die de wereld vorm hebben gegeven, en soms geven ze de speler de kans om tijdens het spelen meer te weten te komen over de wereld. Een campagne met een verhaal, personages en eindbazen is in elk geval meestal een belangrijk onderdeel in het genre.

Ja! Een belangrijk element in dungeoncrawlers is de loot die je onderweg vindt en hoe die de statistieken en speelstijl van je personage kan veranderen. Elke dungeoncrawlers bevat volop loot, van wearables zoals kleding en pantsers tot allerlei soorten wapens. Veel van die verzamelbare items kunnen bovendien worden aangepast met speciale vakken voor extra krachten. Je kunt bijvoorbeeld vuur toevoegen aan zwaarden, ijs aan dolken, stroomstoten aan pijlen, en nog veel meer andere combinaties.

Er zijn top-down dungeoncrawlers. Dit is het meest voorkomende speltype. Ze kunnen realtime actie hebben of verplaatsing om beurten voor een strategischere aanpak. Sommige dungeoncrawlers hebben muisbesturing. Dit betekent dat je met de muis klikt op de locatie waar het personage naartoe moet lopen in een level. In andere spellen heb je directe controle over het personage.

Er zijn ook first-person dungeoncrawlers. De bekendste daarvan zijn 'turn-based' (om beurten), waarbij elke stap in de kerker de speler een aantal keuzes biedt. Ze verschillen van de top-down versies in dat ze zich richten op stapsgewijze verplaatsing door de kerker. First-person dungeoncrawlers bieden meestal geen overzicht, waardoor ze zeer verkennend en willekeurig zijn.